Andrzej Sadowski
Biografia
Ur. 25 VI 1925 we Lwowie. Zm. 9 VI 2009 w Warszawie.
Scenograf, profesor Akademii Sztuk Pięknych. Autor ponad czterystu projektów scenograficzno-kostiumowych dla teatrów i oper. Pochodził ze znakomitej inteligenckiej rodziny lwowskiej. Debiutował w konspiracyjnym teatrze Tadeusza Kantora, gdzie przygotował jedną z masek do Powrotu Odysa Wyspiańskiego (1944). Był żołnierzem Armii Krajowej i traumatyczną cezurą w jego młodzieńczej biografii stał się udział z bronią w ręku w Powstaniu Warszawskim w grupie operacyjnej Czerniaków batalionu „Kryska”. Studia plastyczne ukończył już po wojnie w Krakowie i Warszawie, jego profesorami i mistrzami byli Tadeusz Kantor, Andrzej Pronaszko i Jan Kosiński. Pracę zawodowego scenografa rozpoczął w latach socrealizmu (m.in. Bajka Michaiła Swietłowa w Teatrze Polskim w Szczecinie, nagrodzona na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich, 1949). Był czynny w zawodzie ponad sześćdziesiąt lat, z czego największa ich część przypadła na lata PRL-u. Sadowski szybko stał się scenografem wielu renomowanych teatrów w Polsce i współpracownikiem znakomitych reżyserów (Wanda Laskowska, Lidia Zamkow, Izabella Cywińska, Jerzy Zegalski, Tadeusz Minc, Marek Weiss-Grzesiński), zyskując szybko duże poważanie. Znalazło to odzwierciedlenie w wielu opracowaniach poświęconych polskiej plastyce scenicznej; niektóre z jego prac uznane zostały za ikony sztuki współczesnej scenografii (np. Samotność Macieja Słomczyńskiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, 1956; Śmierć Tarełkina Aleksandra Suchowo-Kobylina w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 1972; Opera za trzy grosze Bertolta Brechta w Teatrze Nowym w Poznaniu, 1974; Joanna d’Arc na stosie Arthura Honeggera w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, 1979; Borys Godunow Modesta Musorgskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie, 1983).[1]
Andrzej Sadowski w latach 1955-1957 pełnił funkcję etatowego scenografa w Teatrze Domu Wojska Polskiego, w latach 1957-1962 kontynuował współpracę z Teatrem Dramatycznym tworząc scenografie do najważniejszych inscenizacji teatralnych tej sceny. Był autorem scenografii do spektakli: Tragedia optymistyczna Wsiewołoda Wisznewskiego, Romeo i Julia Williama Shakespeare’a, Samotność Macieja Słomczyńskiego oraz Imiona władzy Jerzego Broszkiewicza w reż. Lidii Zamkow, Pamiętnik Anny Frank F. Goodricha, F. Hacketta w reż. Jana Świderskiego, Iwona, księżniczka Burgunda Witolda Gombrowicza w reż. Haliny Mikołajskiej, Antygona Jeana Anouilha w reż. Jerzego Rakowieckiego, Szkoda tej czarownicy na stos Christophera Fry w reż. Ludwika René , Romulus Wielki Friedricha Dürrenmatta w reż. Haliny Mikołajskiej i Andrzeja Sadowskiego, Ptaki Andrzeja Jareckiego i Agnieszki Osieckiej wg Arystofanesa w reż. Konrada Swinarskego, Makbet Williama Shakespeare w reż. Bohdana Korzeniewskiego, Nosorożec Eugène Ionesco w reż. Wandy Laskowskiej, Medea Eurypidesa w reż. Jerzego Markuszewskiego, Dwie głowy ptaka Władysława Terleckiego w reż. Andrzeja Łapickiego. W recenzjach teatralnych krytycy pisali o kunszcie wysokiej klasy, wyrazistych pomysłach kostiumowych, widowiskowości, autentyzmie i nowoczesności tworzonych scenografii.
Andrzej był w Teatrze Dramatycznym od początku. Jan Świderski, wtedy jeszcze przyjaciel Andrzeja, przyjął dyrekcję teatru pod warunkiem, że będą go artystycznie wspierać wschodzące „gwiazdy teatru polskiego” – młoda aktorka, nadzwyczaj utalentowana Halina Mikołajska i znakomicie zapowiadający się scenograf Andrzej Sadowski. (…) Bardzo dobrze czuł się w teatrze, za którego rozwój był współodpowiedzialny. Miał dwadzieścia parę lat, a był już szanowanym scenografem w prestiżowym teatrze.[2]
Zrealizował w swoim życiu ponad czterysta scenografii w teatrach dramatycznych i muzycznych, w Polsce i za granicą. Długi rejestr tych realizacji obejmuje tytuły należące do repertuaru zarówno klasycznego, jak współczesnego. Projektując dla tych sztuk „kształt teatru”, Sadowski czerpał inspiracje zarówno ze zdobyczy współczesnej plastyki, jak też z tradycji znacznie bardziej odległej. Kiedy uważnie przegląda się jego projekty, łatwo wskazać te, dla których tropy interpretacyjne znalazł w dwudziestowiecznych izmach. Czerpał z konstruktywizmu, sztuki abstrakcji, taszyzmu, surrealizmu. Ale równie chętnie odwoływał się do sztuki przeszłości, zwłaszcza do baroku, z którego brał rozmaite elementy, by je wykorzystać najczęściej na zasadzie dowcipnego cytatu (rozkoszne barokowe putta cieszyły się jego wyraźnymi względami).[3]
W 2013 roku ukazała się obszerna monografia biograficzna obejmująca życie i dzieło wybitnego scenografa: Andrzej Sadzio Sadowski. Scenograf, wyd. ASP Warszawa.
[1] Andrzej Sadowski, Encyklopedia Teatru polskiego, Barbara Osteloff, http://encyklopediateatru.pl/osoby/4462/andrzej-sadowski
[2] J. Pless, J. Kasperska-Sadowska, Andrzej Sadzio Sadowski. Scenograf, wyd. ASP w Warszawie
[3] B. Osterloff, Andrzej Sadowski – scenograf i mistrz, w: „Teatr” 11/2013, http://www.teatr-pismo.pl/ludzie/649/andrzej_sadowski_%E2%80%93_scenograf_i_mistrz/