Stanisław Wyszyński

ur. 12 I 1932 w Wilnie, zm. 12 XII 2012 w Warszawie

Aktor.

Absolwent wydziału aktorskiego warszawskiej PWST (1955). Spektakle dyplomowe, w których zagrał, były prezentowane na scenie Teatru Nowej Warszawy, więc debiutem – jeszcze studenta – był Poseł ze stolicy Gniezna w Balladynie Słowackiego, a debiutem już absolwenta rola Karola Jurkiewicza w Maturzystach Skowrońskiego zagrana w Teatrze Ateneum, w którym spędził dwa pierwsze sezony.

Od 1957 r. już nieprzerwanie do przejścia na emeryturę w roku 1992 był aktorem Teatru Dramatycznego, gdzie zagrał przeszło 50 ról, w sztukach klasycznych i współczesnych, w tym wiele w repertuarze komediowym. Współpracował z wieloma reżyserami (m. in. Wandą Laskowską, Konradem Swinarskim, Witoldem Skaruchem), ale najczęściej obsadzany był przez Ludwika René. Zagrał w 18 reżyserowanych przez niego sztukach.

Jego pierwszą rolą w Dramatycznym był Filip Pobożny w Imionach władzy Broszkiewicza w reż. Lidii Zamkow, którym zyskał przychylność krytyki. „Szczególnie gra Stanisława Wyszyńskiego w roli Filipa Pobożnego zrobiła na widzu duże wrażenie” (Jerzy Smoliński, „Słowo Powszechne” 1957 nr 225). „Należy […] podkreślić sukces Stanisława Wyszyńskiego w roli Filipa Pobożnego. Przemianę nikłego, zastrachanego książątka w monarchę, którego oświecił duch zmarłego króla, pokazał młody aktor wyraziście i dojrzale” – podzielał ten zachwyt Jaszcz („Trybuna Ludu” 1957 nr 260). Docenił tę rolę również Stefan Treugutt, pisząc, że „przemiana głupawego księcia Filipa w króla Filipa Pobożnego jest aktorskim sukcesem Stanisława Wyszyńskiego” („Przegląd Kulturalny” 1957 nr 39). „Uwaga: aktor grający Filipa Pobożnego nazywa się... Wyszyński” (koź., „Przekrój” 1957 nr 652).

Kolejną rolą był także książę – Filip w głośnej Iwonie, księżniczce Burgunda Gombrowicza w reż. Haliny Mikołajskiej. Z dwóch ról – Dziennikarza i Loby’ego w Wizycie starszej pani Dürrenmatta w reż. Ludwika Rene – recenzenci szczególnie zwrócili uwagę na tę drugą: „W klimat Becketta wprowadzają Stanisław Wyszyński i Zdzisław Leśniak w tragicznie groteskowych rolach dawnych ofiar mściwości diabelskiej kobiety: «godotyzm» bardzo na miejscu” – pisał Jaszcz („Trybuna Ludu” 1958 nr 69). „Z niezwykle trudnymi rolami dwóch wykastrowanych ślepców poradzili sobie świetnie Stanisław Wyszyński i Zdzisław Leśniak. Była to w ich wykonaniu jakaś dyskretna groteska, w której się mieścił, niesamowity, nierealny komizm i dramat” – doceniał Marian Ośniałowski („Współczesność” 1958 nr 15).

Do galerii ról „książęcych” dołączył Kalaf w Księżniczce Turandot w reż. Konrada Swinarskiego, zauważony przez Karolinę Beylin: „zakochany królewicz, którym był Stanisław Wyszyński, doprowadził […] do szczytu parodię patosu i budził szczery śmiech swymi manifestacjami miłości, rozpaczy i wreszcie radości” („Express Wieczorny” 1959 nr 118) i doceniony przez Grzegorza Sinkę: „Stanisław Wyszyński w roli Kalafa dał piękny pokaz stylu «wysokiej tragedii» w jedynie strawnej dziś formie smacznej parodii. Jest to parodia w najściślejszym rozumieniu – bez wprowadzania (jak w trawestacji) jakichkolwiek elementów obcych oryginałowi, bez obniżania tego oryginału choćby o jeden ton. Warto tu zwłaszcza obserwować gestykulację Wyszyńskiego: jest przy całej swej komiczności bardzo piękna. Roli poważnej utrzymanej w tym stylu nie znieślibyśmy dzisiaj chyba dłużej niż kwadrans; dystans parodii pozwala zarazem bawić się rolą i cieszyć się jednak tym, co w stylu «wysokiej tragedii» było niewątpliwym walorem” („Nowa Kultura” 1959 nr 23).

Stanisław Wyszyński na przełomie lat 50. i 60. zagrał również w ważnych inscenizacjach współczesnej polskiej dramaturgii: w prapremierze Kartoteki Różewicza (Starzec z Chóru) w reż. Wandy Laskowskiej oraz w Indyku Mrożka w reż. Zbigniewa Bogdańskiego (Książę).

Także niewielkie role Wyszyńskiego były zauważalne: „Znacznie więcej wydobył ze swej niewielkiej roli Nemroda – Stanisław Wyszyński” – pisała Marta Piwińska po premierze sztuki Anioł zstąpił do Babilonu Dürrenmatta w reż. Konrada Swinarskiego („Teatr” 1961 nr 8). Profesora w Willim Starku Penna w reż. Ludwika Rene chwaliła Karolina Beylin: „To trzeba koniecznie zobaczyć. Z dużym umiarem i można nawet powiedzieć taktem zapowiadał wszystkie brudne sprawy Stanisław Wyszyński figurujący w afiszu jako «Profesor, albo Ktoś niepozbawiony ironii». Umiał tę ironię w sposób spokojny i z podkładem intelektualnym wypunktować” („Express Wieczorny” 1962 nr 23) i Andrzej Jarecki: „Stanisław Wyszyński zagrał rolę Profesora bardzo inteligentnie, z ironią głęboką” („Sztandar Młodych” 1962 nr 23). Jarecki dostrzegł także Sergiusza w Płatonowie Czechowa w reż. Adama Hanuszkiewicza: „Z wielkim poczuciem humoru i lekkością pełną dystansu zagrał Stanisław Wyszyński” („Sztandar Młodych” 1962 nr 213) i w Letnikach Gorkiego w reż. Ludwika Rene: „ Z aktorów trzeba jeszcze wymienić Stanisława Wyszyńskiego w roli Własa, wiecznie błaznującego, acz bardzo inteligentnego, uczciwego i czującego młodego człowieka: postać bardzo z Czechowa” („Sztandar Młodych” 1964 nr 34). Tę ostatnią rolę pochlebnie opisała również Karolina Beylin: „Interesującą postać młodego Własa zagrał bez szarży, o którą tu było łatwo, Stanisław Wyszyński” („Express Wieczorny” 1964 nr 35).

Na przełomie lat. 60. i 70. Stanisław Wyszyński wystąpił w głośnych inscenizacjach polskiej klasyki: Kronikach królewskich wg Wyspiańskiego w reż. Ludwika Rene oraz w Zemście Fredry w reż. Gustawa Holoubka (Papkin w dublurze z Wiesławem Gołasem).

Za dyrekcji Gustawa Holoubka zagrał m.in. Inocentego w Iwonie, księżniczce Burgunda Gombrowicza w reż. Ludwika Rene oraz Stanleya w Urodzinach Stanleya Pintera w reż. Zbigniewa Zapasiewicza.

Cała galeria postaci, głównie drugiego planu, w jego dorobku aktorskim dowodziła niezbicie, że był aktorem wyrazistym, znakomicie trafiającym w ton, swobodnym i sprawnym.

Najintensywniejszy czas pracy aktorskiej Wyszyńskiego trwał do połowy lat 80. Potem pojawiał się na scenie już sporadycznie. Jego ostatnią rolą był Biskup w Lisie filozofie Mrożka, zagrany w roku 1993.

W drugiej połowie lat 50. należał do legendarnego kabaretu Koń, który działał w Teatrze Dramatycznym.

Popularność i sympatię publiczności nieteatralnej zdobył, prowadząc program telewizyjny dla dzieci Miś z okienka.