Osoby

Szczepan Baczyński (16 XII 1901 War­szawa - 9 I 1989 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. i kier. artyst. teatru, pedagog. W 1926 ukończył Oddział Dram. przy Konserwato­rium Muz. w Warszawie i na sez. 1926/27 zo­stał zaangażowany do T. Miejskiego w Bydgo­szczy. W sez. 1927/28 występował w zespole objazdowym Placówki Żywego Słowa, a w na­stępnym, w tym samym zespole pod kier. M. Szpakiewicza i J. Górskiej na scenie T. Ateneum w Warszawie (np. Chapelas w "Wilkach" Rollanda). Równocześnie w 1928 organizował pierwsze przedstawienia kukieł­kowe dla dzieci na Żoliborzu, które daty począ­tek działalności T. Baj. Na scenie tego t. przy­gotował m. in. "Jasia i Małgosię" Or - Ota, "O Kasi co gąski zgubiła" Kownackiej. Współpra­cował z otwartym w 1929 T. dla Dzieci "Ja­skółka", w 1. 1930 - 32 grał w T. Ateneum ta­kie role, jak: Egzekutor sądowy ("Ulica" Rice'a), Malinowski ("Dom otwarty" Bałuckiego), Rewo­lucjonista ("Europa" Brauna), Warchoł ("Senat szaleńców" Korczaka) Collot d'Herbois ("Śmierć Dantona" Buchnera). W sez. 1932/33 występo­wał w T. im. Żeromskiego w Warszawie, brał też udział w pracach artyst. Reduty. Na wio­snę 1934 udał się do ośrodków polonijnych na Łotwie (Ryga, Dyneburg) jako instruktor kul­turalno-oświatowy, wysłannik MSZ. W czasie II wojny świat. działał początkowo w Rumu­nii, następnie we Francji, gdzie z prelekcjami i recytacjami objeżdżał pol. jednostki wojskowe, później występował w T. Polskim pod kier. Z. Ziembińskiego. Po kapitulacji Francji udał się do Londynu. Od 1940 z ramienia EN-SA przygotowywał programy, organizował wykonawców, odwiedzał jednostki wojskowe na terenie Wielkiej Brytanii. Reżyserował przedstawienie "Droga, która trwa" Poleskiego, Szomka i Święcickiego, Zespołu Artystyczno - Literackiego 1 Brygady Strzelców, grane przez dwa miesiące w objeździe (1942) po An­glii i Szkocji. W T. Czytanym w Londynie przygotował słuchowisko "Smocza 13" Zahor­skiej (1944). Jako kier. polskiej YMCA przy Pierwszej Dywizji Pancernej gen. Maczka or­ganizował koncerty dla jednostek wojskowych na terenie Francji, Belgii i Holandii (1944). W maju 1945 był organizatorem i dyr. admi­nistracyjnym T. Ludowego im. Bogusławskie­go pod kier. L. Schillera w Lingen i przyłączo­nego doń T. Kukiełkowego H. Ryla, które wy­stępowały dla wojska i ludności cywilnej w os­wobodzonych obozach poniemieckich. Do Warszawy wrócił w końcu 1945. Od stycznia 1946 pracował w RTPD na Żoliborzu jako kier. działu teatru dla dzieci, równocześnie reaktywował T. Baj, był jego kier. artyst. i dyr. (1946 - 48) oraz reżyserem (1946 - 49). Opracował wówczas m. in. "Historię całą o nie­bieskich migdałach" Krzemienieckiej, "Nowe szaty króla" wg Andersena, "Dwa Michały i świat cały" oraz "O zajączku sprawiedliwym" Franta, "Leśne dziwy" Jeżewskiej, "Cztery mile za piec" i "Grymaselę" Kownackiej. Równocześ­nie, w sez. 1947/48 należał do zespołu Miej­skich T. Dramatycznych i grał np. Doktora ("Cud świętego Antoniego" Maeterlincka), Ku­glarza ("Nie igra się z miłością" Musseta), Rzeźbiarza ("Żeglarz" Szaniawskiego). Od lute­go do poł. września 1950 sprawował dyr. T. Dramatycznych we Wrocławiu. Zagrał tam Joachima Petersa ("Niemcy" Kruczkowskiego) i Moliera ("Nowy świętoszek" Dygata i Kotta). Po powrocie do Warszawy był aktorem T. Współczesnego i Narodowego (1951 - 56), gdzie występował m. in. w rolach: Fredericka Selwina ("Trzydzieści srebrników" Fasta), Re­daktora ("Domek z kart" Zegadłowicza), Piotra Dąbka ("Ostry dyżur" Lutowskiego), Lattera ("Pensja pani Latter" wg Prusa). Od sez. 1956/57 do 31 V 60 był dyr. i kier. artyst. T. Guliwer, reżyserował np. "Cztery mile za piec" Kownackiej i "O dwóch takich, co ukradli księżyc" wg Makuszyńskiego (wspólnie z J. Pollakówną), "Bajki i bajeczki", "Rakietę Alfa I" Niemczynowskiego, "Kram z lalkami", "Baśń o korsarzu Palemonie" we własnej adaptacji utworu Brzechwy. W 1. 1960 - 72 grał w T. Polskim takie role, jak: Dzwonnik ("Kogut zawinił" O'Caseya), Głagolew ("Kremlowskie kuranty" Pogodina), Grzegorz ("Bracia Karamazow" Dostojewskiego), Pierleoni ("Fiorenza" Manna), Klaus ("Nocna eskorta" Vaha). Był wie­loletnim, zasłużonym pedagogiem warsz. PWST. W 1. 1950 - 52 i 1954 - 69 wykładał kolejno grę aktorską, mówienie prozą, recyta­cje, żywe słowo, charakteryzację oraz organi­zację pracy. Równocześnie w 1.1949 - 70 spra­wował funkcję prorektora tej uczelni. Zginął w wypadku ulicznym.
Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1988/89 tom XXX, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1995