Osoby

SZYPULSKI Władysław (18 VIII 1895 Białystok - 12 III 1976 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Był synem Ludwika Sz., ślusarza-hydraulika, i Emilii z Abramowiczów, robotnicy, mężem Milicy z domu Fiodorów (ślub w 1920). Jak podawał, po maturze uzyskanej w 1912 w Brześciu nad Bugiem, wyjechał z rodzicami do Rosji; tam w 1913-17 studiował aktorstwo i reżyserię w Tyflisie i Baku. W 1917-23 występował na scenach ros. w Baku, Tyflisie, Rostowie nad Donem i Charkowie. W 1923 wrócił z żoną do Białegostoku. Do 1927 kie­rował objazdowym t. ros. na Kresach Wschodnich, a nast. grał w objazdowych t. pol., m.in. w Grodnie (1928-30). W 1. trzydziestych prowadził własny zespół objazdowy. W 1937 uzyskał prawo angażo­wania się ZASP-u. Po zajęciu wschodnich ziem pol. przez wojska radzieckie w 1939, zorganizował w Białymstoku t. ros., występujący też w Brześciu nad Bugiem. Od 1941 pracował w T. Polskim Bia­łoruskiej SRR pod kier. A. Węgierki. Podczas oku­pacji niem. pracował w biurze mieszkaniowym w Białymstoku. Wszystkie te informacje pochodzą od Sz., żadnej nie udało się potwierdzić, a J. Woszczerowicz zaprzeczał jego obecności w teatrze pod kier. Węgierki. Na jesieni 1944 grał w Białymstoku w krótko działającym T. Wojewódzkim. Od grudnia do sierpnia 1945 był w (przybyłym z Wilna do Białegostoku) zespole, kierowanym przez M. Me­linę, M. Dowmunta i J. Mayena, choć uzyskał formalnie nominację na dyr. 19 XII 1944. Ponowną nominację na dyr. T. Miejskiego w Białymstoku otrzymał 21 XI 1945 i kierował nim (od 1949 pn. T. im. Węgierki) do 30 IX 1954. W 1945-48 był czł. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bia­łymstoku. W 1955-57 był dyr. T. Zagłębia w Sos­nowcu. Od 1 VIII 1957 do 1 IX 1965, kiedy przeszedł na emeryturę, był aktorem i reżyserem T. im. Fredry w Gnieźnie.
W Białymstoku, chwalony przez ówczesne władze społeczno-polityczne, prowadził teatr "mniej za­biegający o formę artystyczną prezentowanych przedstawień, bardziej o ich wydźwięk polityczno-społeczny" (K. Marszałek). W Sosnowcu wystawiał gł. sztuki klasyczne, z przewagą komedii, zarzucano mu w drugim sez. kierowania teatrem "przełado­wanie repertuaru pozycjami mało ambitnymi" (P. Gabara). Reżyserował m.in. "Szczęście od jutra" (1944), "Intratną posadę" (1946), "Las" (1951, 1956, 1957), "Zwycięstwo" J. Warmińskiego (1952), "Przystanek Dalekie" (1953), "Rewizora" (1952, 1955), "Szkarłatne róże" (1957). Grał m.in. Kleniewicza ("Uciekła mi przepióreczka", 1944), Doktora ("W ma­łym domku", 1945), Szczastliwcewa ("Las"), Czkawkę ("Wieczór Trzech Króli", 1951), Dobczyńskiego ("Re­wizor"), Własa ("Przystanek Dalekie"), Władysława ("Lekkomyślna siostra", 1955), Sobieniewskiego ("Klub kawalerów", 1959), Króla Symonidesa ("Perykles, książę Tyru", 1960), Szambelana ("Pan Jowialski", 1961).
Bibl.: Almanach 1975/76; Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, Białystok 1970 (K. Marszałek); 70 lat T. w Sosnowcu 1897-1967 (il.); T. w Sosnowcu 1897-1982 (P. Gabara); Teatr 1954 nr 15 (W. Szypulski); Akta (tu fot.), ZASP; Programy, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994